စင္ေအာက္ကလူသာမာန္

စင္ေအာက္ကလူသာမန္

(တစ္)

          မတ္လေႏြသည္ ပူ၏။

            ျခစ္ျခစ္ေတာက္အပူကို ျဖတ္ေလွ်ာက္လာကာ မဂၢဇင္းတိုက္ တစ္တုိက္အတြင္း ၀င္ထိုင္ျဖစ္သည္။ အ၀င္၀ စာပြဲေဘး႐ွိ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းအိုးထဲမွ ခပ္ႏုႏု အခါးရည္သည္အပူကို ေလ်ာ့ပါးသြားေစသလို ခံစားရသည္။ မဂၢဇင္းတိုက္တြင္ ၀င္ထိုင္သည္မွာ အေၾကာင္း႐ွိသည္။

            ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေစ်း၊ မဂၤလာေစ်းဆိုင္မ်ားတြင္ ၀င္ထိုင္လွ်င္ “ကား” အေၾကာင္း၊ “ေဒၚလာ”အေၾကာင္း၊ “အေပၚစက္” “ေအာက္စက္”ေတြအေၾကာင္း၊ “အယ္ဒီဒတ္စ္ဖိနပ္ႏွင့္အင္ဒိုနီး႐ွားပါတိတ္”အေၾကာင္းၾကားရမည္။မွန္သည္။ဘာသာ စကားမတူျခင္း ဒုကၡေၾကာင့္ ၾကာ႐ွည္ေလးျမင့္ ထိုင္မေနခ်င္။

            မဂၢဇင္းတိုက္မ်ားတြင္ ထိုင္လွ်င္မူ ဘာသာစကား တူသည္။ ပန္းခ်ီ၊ ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳေရးသူ၊ ဖတ္သူ၊ ေ၀ဖန္ေရး၊ စကၠဴ၊ နာမက်န္းသည့္ စာေပသမား၊ ေဟာေျပာပြဲမ်ား၊ ကၽြန္ေတာ္ စိတ္၀င္စားသည္။ ဆုပ္ဖမ္း၍ရသည္။ ထိုင္သည္။ ၾကာခ်င္သေလာက္ ၾကာသြားပေစ။ ထိုင္ျခင္းအေၾကာင္းရင္းက ဒါပဲ ျဖစ္သည္။ မပို။

            ကၽြန္ေတာ္ ထိုင္ေနစဥ္မွာပင္ ပုပု၊ ႐ွည္႐ွည္၊ ၫိုၫို၊ ျဖဴျဖဴ၊ ကတံုးဆံေတာက္၊ ဘယ္ခြဲဆံပင္၊ လြယ္အိတ္၊ မ်က္မွန္၊ ထီး၊ ျမင္ကြင္းထဲကို ၀င္လာၾကသည္။ မဂၢဇင္းတိုက္ ထိုင္ခံုေတြမွာ ၀င္ထိုင္ၾကသည္။ ခံုျပည့္လွ်င္ မတ္တပ္ရပ္သူက ရပ္သည္။ ကာတြန္း၊ ပန္းခ်ီ၊ ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳသမားေတြျဖစ္ၾကသည္။ ျမိဳင္သြားၿပီ။ ဆိုၾက၊ ေျပာၾက၊ ရယ္ၾက၊ ေမာၾက၊ ေသာၾက၊ ေထ့ၾက။ ခ်စ္စရာ့ စ်ာန္တစ္ခုရလာသည္။

            “အႏုပညာ ရပ္ကြက္ဆိုတာ ဒါမ်ိဳးေနမွာပဲေလ”ဟုလည္းေတြးေနမိသည္။

            ထိုစ်ာန္ကေလးအတြင္းသို႕ လူငယ္ကေလး ေလးငါးေျခာက္ဦး ၀င္လာသည္။ အသက္ႏွစ္ဆယ္ ပတ္၀န္းက်င္ေတြ၊ လြယ္အိတ္ကေလးေတြႏွင့္။

            “ကၽြန္ေတာ္တို႕ ကဗ်ာေလးေတြ ေပးခ်င္လို႕ပါ”

            သူတို႕စကား အဆံုးတြင္ တို္က္ထိုင္ အယ္ဒီတာက ေျပာသည္။

            “ဟုတ္ကဲ့ ထားခဲ့ပါ”

            ကဗ်ာစာ႐ြက္ကေလးေတြကို သူယူထားလုိက္သည္။ လူငယ္ကေလးေတြ ႏႈတ္ဆက္ၿပီး ျပန္သြားၾကသည္။မ်က္ႏွာျမင္ၿပီးစ မိခင္မပ်ိဳ၏ လန္းဆန္းေသာ အၿပံဳးမ်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္ ႐ွာေဖြေတြ႕႐ွိလိုက္သည္။

            “ေအးဗ်ာကဗ်ာေတြသိပ္ေရးအားေကာင္းတာပဲ၊ကၽြန္ေတာ္တို႕တုိက္မွာတစ္လကိုအနည္းဆံုးခုႏွစ္ရာေလာက္ ေရာက္တယ္၊ တစ္ခါတစ္ခါ တစ္ေထာင္ေက်ာ္သြားတယ္”

            ကၽြန္ေတာ္ ခန္႕မွန္းထားသည္ထက္ ပိုမိုေသာ အေရအတြက္ကို ၾကားရသည္။ ပီတိတစ္ခု ဖ်တ္ခနဲ ရလာသည္။

            စကား၀ိုင္းသည္ပံုေဆာင္ခဲမဟုတ္သျဖင့္တစ္ေနရာ၌ေတာ့က်စ္လ်စ္မေန။ဟိုေရာက္၊ ဒီေရာက္ ေတာေတာင္ေရေျမဒီပါေဗြ။

            ေနနည္းနည္းၫိုစ ျပဳလာသည္။ အပူေလ်ာ့သြားသည္။ မဂၢဇင္းတိုက္အတြင္းသို႕ လူငယ္သံုးေယာက္ ၀င္လာျပန္သည္။ ေစာေစာက လူငယ္ေတြႏွင့္ မတိမ္းမယိမ္း အ႐ြယ္ေတြပဲျဖစ္သည္။

            “ကၽြန္ေတာ္တို႕ ၿပီးခဲ့တဲ့လက ေပးထားတဲ့ ကဗ်ာေလးေတြပါ မပါ သိခ်င္လို႕ပါ”

            တိုက္ထိုင္ အယ္ဒီတာ စာမူထိန္းသူကို ေခၚသည္။ မွတ္ပံုတင္ စာအုပ္မွာ ၾကည့္ခုိင္းသည္။ စာမူထိန္းက ေျပာသည္။

            “ဟုတ္ကဲ့ ဖတ္ၿပီးသြားပါၿပီ။ ေ႐ြးတဲ့အထဲမပါပါဘူး”

            တိုက္ထိုင္ အယ္ဒီတာကို ၾကည့္ရသည္မွာ မ်က္ႏွာ ပူေနပံုေပါက္သည္၊ သူေျပာသည္။

            “ဆက္ေရးၾကပါဗ်ာ၊ တစ္ခါမပါ ေနာက္တစ္ခါေပါ့”

            လူငယ္ကေလးေတြ၏ မ်က္ႏွာေပၚတြင္ ႏြမ္းလ်သည့္ အၿပံဳးရိပ္ကို ကၽြန္ေတာ္ ဖမ္းယူရ႐ွိလုိက္ျပန္သည္။ ႏႈတ္ဆက္၍ လူငယ္ေတြ ျပန္သြားၾကသည္။

            လက္ဆြဲအိတ္ကိုယူ၍ ကၽြန္ေတာ္ ျပန္ရန္ ျပင္သည္။ မဂၢဇင္းတိုက္မွ အထြက္တြင္ လူငယ္ကေလးမ်ား၏ လန္းဆန္းေသာအၿပံဳး၊ ႏြမ္းလ်ေသာအၿပံဳးႏွင့္ တိုက္ထိုင္ အယ္ဒီတာ၏ စကားသံမ်ား။ ကၽြန္ေတာႏွင့္အတူ တြဲလ်ား ကပ္ပါလာခဲ့ေလသည္။

(ႏွစ္)

            ၅၉ ခုႏွစ္၏ ျပကၡဒိန္ စာ႐ြက္မ်ား ေဆြးေျမ႕ေနၿပီ။

            သို႕ေသာ္ ထိုျပကၡဒိန္ႏွစ္မွာပင္ ကၽြန္ေတာ္ ကဗ်ာစာေရးခဲ့သူကိုု အမွတ္ရေနမိသည္။

            “ကၽြႏု္ပ္၏ ရည္မွန္းခ်က္” ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ အဂၤလိပ္စာ ဆရာက အက္ေဆးေရးခုိင္းသည္။ ဆရာ၀န္၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ စစ္ဗိုလ္၊ ေက်ာင္းအုပ္၊ ကုမၸဏီပိုင္႐ွင္၊ ႐ုပ္႐ွင္မင္းသား (သေဘၤာသားေတာ့မပါ) အကြဲကြဲအျပားျပား အက္ေဆးမ်ားတြင္ “ကဗ်ာဆရာ” လုပ္မည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ေရးခဲ့သည္။ ဆရာက ခပ္ေျမ႕ေျမ႕ၿပံဳး၍ တစ္တန္းလံုးကိုဖတ္ျပသည္။

            ထိုအာ႐ံုရိပ္မ်ားသည္ အျဖဴထည္ ကၽြန္ေတာ့္ရင္ထဲသို႕ အဟုန္ျပင္းစြာ စြဲၿငိတိုး၀င္လာသည္။ ရည္းစားစာ လွလွပပမ်ားကို ေရးေနရမည့္အ႐ြယ္တြင္ ကၽြန္ေတာ္သည္ ေဂၚကီ၏ “အေမ”ႏွင့္ ေဒါင္းႏြယ္ေဆြ၏ “ပုလဲနိဒါန္း” ကိုပိုမိုစိတ္၀င္စားေနသည္။

            ကၽြန္ေတာ္စေရးခဲ့ေသာ ကဗ်ာသည္ “လွေလ ခက္ေလ” လက္ျပတ္ အက်ႌႏွင့္ ႏႈတ္ခမ္းနီတာရဲ ဆိုးတတ္ေလ့႐ွိေသာ ရီ၀င္းမာႏွင့္ မပတ္သက္ခဲ့။ (ရီ၀င္းမာအတြက္ အတန္ငယ္ရင္ခုန္ေနသည္ကိုေတာ့ ၀န္ခံပါသည္။) ကၽြန္ေတာ့္ၿမိဳ႕မွ ေခါက္ဆြဲဆိုင္တစ္ဆိုင္အေၾကာင္းမွ် သာျဖစ္သည္။

            “ေမာင္ခ်စ္ညိဳ” ဆိုသည္မွာ ကၽြန္ေတာ္၏ ကေလာင္အမည္ျဖစ္သည္။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ေရးၿပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကို ေပးဖတ္သည္။ “စာေပသစ္” အယူအဆလက္ခံသူ သူငယ္ခ်င္းေတြက ၾသဘာေပးသည္။ “သက္လ်ာဓါတုရဲ႕ျမင္လွည့္ပါ” သီခ်င္းျဖင့္ တ႐ႊတ္႐ႊတ္ လြမ္းေနဆဲ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေတြကို ပက္ပက္စက္စက္ေျပာသည္။ သူကလည္း “ဘားမားစတား”ကုိ “အခ်စ္ကဗ်ာေတြ” မွန္မွန္ေရးပို႕ေနသည္။ သူ႕ကဗ်ာ….

ပန္းၾကမၼာ

အသည္းလကၤာ၊ ပန္းသစၥာ၀ယ္၊

ေမတၲာပန္းတို႕၊ တစ္ခမ္းတစ္နား

ျဖန္႕ျဖဴးထားလ်က္၊ ျပည့္ႏွက္ျဖဴေဖြး

ပန္းကေလးထက္၊ ေလ်ာင္းစက္နားေန

အပန္းေျဖလွ်င္

ပန္းေတြမည္သို႕ျဖစ္မည္နည္း။

                             ေမာင္လြမ္းႏြယ္

            သူ႕ကဗ်ာကို “ဘားမားစတား”တြင္ ကၽြန္ေတာ္ဖတ္ရသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ဘာမွမေျပာျဖစ္။ သို႕ေသာ္ကၽြန္ေတာ္၏ ကဗ်ာကို ထိပါးပုတ္ခတ္လာေသာအခါ ရင္ထဲမွာ ဆူးေပါက္သည္။ အမ်က္ထသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာျဖစ္သည္။

            “ေဟ့ေကာင္ ေခြးမ်ိဳး၊ မင္း…..ေတာ္…….ဆက္မေျပာနဲ႕၊ ေျပာစရာဘာမွမ႐ွိဘူး၊ မင္းလမ္း မင္းေလွ်ာက္၊ ငါ့လမ္းငါေလွ်ာက္မယ္၊ ငါ့လမ္းေ႐ွ႕မွာ မစြာနဲ႕၊ လည္ပင္းခ်င္း ၾကိဳးခ်ည္ဆြဲရဲသလား၊ အခ်ိန္မေ႐ြးပဲ”

            မိမိ ကဗ်ာကို ခုခံကာကြယ္ရင္း မ်က္ေထာက္နီခဲ့ဖူးသည္၊ ယခုတုိင္လည္း ထိုသူငယ္ခ်င္းကို ဟ၊ ဟ မေျပာျဖစ္။ ခ်စ္ခဲ့ရပါေသာ ကဗ်ာသစ္။

            မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစ ကဗ်ာသည္ ကၽြန္ေတာ့္ကို စီးမိသြားၿပီ။ ေက်ာင္းစာအုပ္ေတြမွာ ကဗ်ာ၊ စာ႐ြက္လြတ္ေတြမွာ ကဗ်ာ၊ အဘိဓါန္ စာအုပ္ထဲမွာ ကဗ်ာ၊ သခ်ာၤအခ်ိန္မွာ သခ်ာၤမတြက္ဘဲ ကဗ်ာေရးေနသည့္အတြက္ ၾကီးေတာ္ဆရာမက ေခါင္းကို ေခါက္ျခင္း ခံရဖူးသည္အထိ ကဗ်ာသည္ စိုးမိုးသည္။ အခ်စ္ဦးသည္ ကဗ်ာပါ။

            ေက်ာင္းမွာ ၀ါသနာတူေတြစုျဖစ္ၾကသည္။ ေပါင္းစည္းျဖစ္ၾကသည္။ “မိုးေသာက္” နံရံကပ္စာေစာင္ ထုတ္ၾကသည္။ ထိုအထဲမွ ကဗ်ာမ်ားကို စုလ်က္ “စမ္းေရစီးသံကဗ်ာစုမ်ား” ကို ထုတ္ၾကသည္။ ယခုတိုင္ ကၽြန္ေတာ္သိမ္းထားဆဲျဖစ္သည့္ ထိုကဗ်ာစာအုပ္၊ စာအုပ္မ်က္ႏွာဖံုး၏ ဘေလာက္တံုး၊ အပ္ခဲ့သည့္ ရန္ကုန္ ဘေလာက္တုိက္၏ ေငြရေျပစာ ျဖတ္ပိုင္းေတြသည္ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာဘ၀ စာမ်က္ႏွာအစပင္ျဖစ္သည္။ အားေပးသူမဲ့ ဘ၀မွ ဒယီးဒယိုင္ထူထခါစ၊ ကြမ္းၿခံကုန္းရဲ႕ကဗ်ာဘ၀။

            ရန္ကုန္ကိုလာတိုင္း လြယ္အိတ္တစ္လံုးႏွင့္ သယ္လာခဲ့ေသာကဗ်ာေတြ ပါလာစၿမဲျဖစ္သည္။ အမ်ားဆံုးပို႕ျဖစ္ခဲ့သည္ကား “ဟံသာ၀တီသတင္းစာတုိက္”ျဖစ္သည္။

            ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွ် မပါဖူးခဲ့။ သုိ႕ေသာ္ “ဟံသာ၀တီက ကၽြန္ေတာ့္ကို ေဆာင္းပါးမ်ားေရးရန္ တုိက္တြန္းသည္။ ၆၀ ခုႏွစ္က “စပါးနက္ (ကြမ္းၿခံကုန္း)”အမည္ျဖင့္ ေဆာင္းပါးႏွစ္ပုဒ္ ဟံသာ၀တီ၌ ေရးေပးၿပီးေသာအခါ ဆက္မေရးျဖစ္ေတာ့၊ ေဆာင္းပါးမေရးျဖစ္ေသာ္လည္း ကဗ်ာအခ်စ္ဦးကေတာ့ျဖင့္ ရင္မွာ ျမဴးဆဲ ဦးေႏွာက္မွာ ျမဴးဆဲ၊ ေရးျဖစ္ေသာ ကဗ်ာေတြကို လက္ေရးျဖင့္ကူးကာ ဖိုင္တြဲလိုက္သည္။

            “စမ္းေရစီး” ကဗ်ာမ်ားသည္ ကၽြန္ေတာ္၏ စာအုပ္စင္ေပၚတြင္ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္၌ က်နစြာ ေနရာယူလ်က္႐ွိသည္။ ေရးသည္။ ျပန္ဖတ္သည္။ ေရးသည္။ ျပန္ဖတ္သည္။ ကဗ်ာကိုလိုနီတစ္ခု၏ ပီတိမ်ား။

(သံုး)

            ၁၉၆၄ ခုႏွစ္။

            ႏိုင္ငံျခားဘာသာစကား သင္တန္းတစ္ခုကိုတက္ရင္း “ဗဲတိုဗရက္ခ်္”၏ ကဗ်ာေတြႏွင့္ ရင္းႏွီးလာသည္။ “Wenn die Oberen von frieden reden” ကဗ်ာကို ဖတ္၍ မေနာ္ဟရီလမ္း တစ္ေလွ်ာက္ ပဲေလွာ္စားရင္း စဥ္းစားလာခဲ့သည္။ ၆၄ ခုႏွစ္ ဖက္႐ွင္ပံုစံမ်ားထဲတြင္ ကၽြန္ေတာ္သည္ တိုက္ပံုအက်ႌႏွင့္ တာယာဖိနပ္ကို ႐ွာေဖြစီးနင္းလ်က္ ျဖဴ၊ နီ၊ ညိဳ၊ ျပာကားမ်ားကို ေကြ႕ေ႐ွာင္ကာ ေဒါပံု႐ွိ မိမိ၏ အခန္းက်ဥ္းသို႕ ျပန္ခဲ့ရတတ္သည္။ ထိုအခန္းက်ဥ္း၏ ပတ္လည္မွ စူးခ်ဥ္ေသာ အနံ႕မ်ားထဲတြင္ ကဗ်ာမ်ားကို ေရးၾကည့္ေနမိသည္။ “႐ႈမ၀” ၏ စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚတြင္ သူငယ္ခ်င္းေတြ၏ ကဗ်ာေတြကို ျမင္ေနရသည္။ ေျမနီကုန္းခ်စ္တီး ထမင္းဆိုင္တြင္ ထမင္းတစ္က်ပ္ဖိုးႏွင့္ ပဲဟင္း ငါးမူးဖိုးကို ၾကက္သြန္ခ်ဥ္ေတြအမ်ားၾကီးေတာင္း၍ စားကာ၊ ကဗ်ာသစ္အေၾကာင္း ေဆြးေႏြး ျဖစ္ၾကသည္။

            သူငယ္ခ်င္းေတြ၏ ကဗ်ာေတြကို ဖတ္ၿပီး ၾကည္ႏူးရသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေတြကိုလည္း သူတို႕ဖတ္ၾကသည္။ မဂၢဇင္းမ်ားသို႕ မူမပို႕ျဖစ္။ လက္ေရးႏွင့္ ကဗ်ာေတြကို ညီလတ္ျဖစ္သူက လက္ႏွိပ္စက္ျဖင့္ ကူးေပးသည္။ လွလွပပ၊ ေသေသသပ္သပ္။ ကဗ်ာစာအုပ္တစ္အုပ္ ခ်ဳပ္ထားလိုက္သည္။ ကဗ်ာစာအုပ္ကို “ပ်ဥ္းမငုတ္တို”ဟု နာမည္ေပးလိုက္သည္။ “ပ်ဥ္းမငုတ္တိုကဗ်ာမ်ား” ပထမႏွိပ္ျခင္း၊ အုပ္ေရသံုးအုပ္။ ပ်ဥ္းမငုတ္တိုတြင္ “စာၾကည့္တိုက္မွာ” ဆိုသည့္ ကဗ်ာကို သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က သေဘာက်၍ ကူးယူသြားသည္။ ခ်မ္းေျမ႕ရသည္။

(ေလး)

            ၁၉၆၆ မိုးဦးရာသီတြင္ ကၽြန္ေတာ္ ရပ္ေ၀းေျမျခားေရာက္သြားသည္။ ရင္ထဲမွာ ေရးျခစ္သည့္ ကဗ်ာေတြကို ပါးစပ္မွာ ႐ြတ္ဆိုက်က္မွတ္သည္။ ျမင္ကြင္းေတြကို ဆုပ္ဖမ္းမိသမွ် ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ထည့္ထား က်ိဳခ်က္သည္။ စာ႐ြက္ႏွင့္ အေၾကာင္းမဆံုေသး ေသာအခါမ်ားတြင္ ႏႈတ္တိုက္ က်က္မွတ္ရင္းျဖင့္ ကၽြန္ေတာ့္တြင္ ကဗ်ာတစ္ဖိုင္ တိုးလာသည္။ “လူး၀စ္အြန္တာမယ္”၏ ကဗ်ာဆရာ အတၳဳပၸတၲိမ်ားကို ဖတ္ျဖစ္သြားသည္။

            ၿဗိတိသွ်ေကာင္စီ စာၾကည့္တုိက္၌ ေခါင္းအံုးအိပ္ခဲ့ေသာထိုစာအုပ္ကို ပ်င္းရိစြာဖတ္ရင္းျဖင့္ အထီးက်န္ေသာ ကဗ်ာမ်ား၊ ကဗ်ာသမားအေၾကာင္း ပိုမိုေလးနက္လာသည္။ ၁၉၇၂ ခုတြင္ ရပ္ေ၀းေျမျခားမွ ျပန္လည္ေရာက္႐ွိလာသည္။ ဦးေႏွာက္ထဲ၌ ႐ိုက္ဖမ္းကူးေဆးခဲ့ေသာ စိတ္ပံုၾကမ္းမ်ားကို ဖိုင္ဖြဲ႕လုိက္သည္။ ထိုကဗ်ာေတြကို “ပခံုးေက်ာ္၍ အငဲ့လိုက္” ဟု နာမည္ေပးလိုက္သည္။ လက္ႏွိပ္စက္ျဖင့္မကူးျဖစ္။

            ဘယ္မဂၢဇင္းတုိက္ကိုမွလည္း မေရာက္ျဖစ္။ ဘယ္ကိုမွလဲ မပို႕ျဖစ္။ ေတာင္ဥကၠလာပအိမ္႐ွိ ကဗ်ာကိုလိုနီကေလးထဲတြင္သာ ကဗ်ာ။ ထိုႏွစ္မ်ားတြင္ ထမင္းစားဖို႕ အလုပ္မျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္စာျပသည္။ “ျမန္မာကဗ်ာေရးသားေသာ အဂၤလိပ္စာျပ ဆရာ” ျဖစ္ေနသည္။

            ကၽြန္ေတာ့္ေနရာသို႕ ေဇာ္ေနာင္ေရာက္လာသည္။ သူ၏ သက္ေ၀ေမေက်ာ့လည္းပါသည္။ သူတို႕ တစ္အိုးတစ္အိမ္ထူၾကၿပီ။ “မိုးေ၀”မွာ သူကဗ်ာေရးေနသည္။ အိမ္ခ်င္းနီးသျဖင့္ မၾကာမၾကာေတြ႕ၾကသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ဖိုင္ေတြကို သူလွန္ၾကည့္သည္။ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေတြကို သူခံစားသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ကို မဂၢဇင္းေတြမွာ ထည့္ဖို႕ေျပာသည္။ ကၽြန္ေတာ္ကားသိပ္မလႈပ္။မဂၢဇင္းစာမ်က္ႏွာေပၚ ပါေရးမပါေရးသည္ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ အဓိကမဟုတ္။ မဂၢဇင္းစာမ်က္ႏွာေပၚတြင္ ပံုႏွိပ္ေဖၚျပဖူးမွသာကဗ်ာျဖစ္မည္ဟုလည္းမယံုၾကည္။အယ္ဒီတာတစ္ေယာက္က၊ ပါေမာကၡတစ္ဦးဦးက၊ တစ္စံုတစ္ခုေသာေနရာက “ကဗ်ာဆရာျဖစ္ လက္မွတ္” ထုတ္ေပးႏိုင္မည္ဟုလည္း ကၽြန္ေတာ္မထင္။

            ကၽြန္ေတာ္ေရးခ်င္သည့္အခါေရးသည္၊ ကဗ်ာဖိုင္ထဲတြင္ ကဗ်ာေတြ႐ွိသည္။ ဖိုင္ထဲမွာသာမက ေတြ႕ကရာစာ႐ြက္ေပၚမွာ ေရးျခစ္ခဲ့ေသာ ကဗ်ာေတြ။ ျပင္ရာဖ်က္ရာေတြ မိမိဘာသာဆြဲထားသည့္ ဒန္႕ဒလြန္သီး ပန္းခ်ီပံု႐ႈပ္႐ႈပ္ေတြ။ ဒါေတြကို ညီလတ္ႏွင့္ ဇနီးျဖစ္သူတို႕က သိမ္းဆည္းေပးၾကသည္။ ေရးလိုက္။ ဖ်က္လိုက္။ တစ္ပိုင္းတစ္စမ်ား။ အၾကီးအငယ္႐ြယ္စံု ဆိုက္စံု အေရာင္စံု စကၠဴမ်ားကို ဖိုင္ကာဗာတစ္ခုထဲတြင္ ညွပ္လုိက္သည္။ မည္သို႕ျဖစ္ေစ ကၽြန္ေတာ္ၾကည္ႏူးသည္။

            ႏွစ္မ်ားစြာတို႕ ေက်ာ္က်သြားသည္။

(ငါး)

            ၁၉၈၅ ခုႏွစ္။

            အရပ္၏ အျမင္တြင္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္လား၊ ဒါမွမဟုတ္က်ဆံုးခဲ့သည္လား။ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တုိင္ မကြဲျပားလွ။ သို႕ေသာ္ စာသင္ခန္းကို ဖ်က္၍ ထြက္ခြာခဲ့ေသာအခါ “ၾကည္ေအး” ေျပာသလို “ေနာက္ေခ်းပံု၌ေပါက္ေသာၾကာ၏ ရဲရင့္ျခင္းမ်ိဳး”ျဖင့္ ထြက္ခြာခဲ့သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ယံုမွတ္သည္။ စာသင္ခုံမ်ား၊ သင္ပုန္းၾကီးမ်ား၊သင္ၾကားမႈအေထာက္အကူစာ႐ြက္စာတမ္းမ်ားသည္ “ပ်ားပစ္ေျပးေသာ ပ်ားအံုေပါက္မ်ားပမာ စုၿပံဳက်န္ရစ္ခဲ့သည္။”

            ဟိုေနရာ၊ ဒီေနရာ အနားေပးထားလိုက္ေသာခံုမ်ားသည္ ဆိတ္ျခံ၊ ဆိတ္တဲကိုကာေသာ၊ ခင္းေသာအျဖစ္သို႕ ေရာက္ၾကသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကို ကေလးေတြက ျမင္းလုပ္စီးၾကသည္။ မိမိအမည္ပါ ေက်ာင္းသံုးစာ႐ြက္စာတမ္းေတြသည္ သားကိုဟန္ႏွင့္ ကိုသွ်န္တို႕၏ ေလယာဥ္ပ်ံမ်ား၊ ႏွစ္ပင္တုိင္႐ြက္သေဘၤာမ်ားအျဖစ္ ဘ၀ေျပာင္းသြားၾကသည္။

            ထိုဘ၀ကူးစကၠဴမ်ားအေပၚေငးၾကည့္ေနေသာကၽြန္ေတာ္သည္ ကဗ်ာေတြကိုေတြ႕ေနလ်က္ပင္႐ွိသည္။ ေရးခ်သည့္ စကၠဴတစ္ခ်ိဳ႕ကို မသိမ္းမိ။ သို႕ေသာ္ ေနာက္ကသိမ္းဆည္းမည့္သူ တစ္ဦးထပ္တိုး႐ွိေနၿပီ။ သူကား ႐ွစ္ႏွစ္အ႐ြယ္သမီး မိခိုင္၊ သူက ကဗ်ာေတြေတြ႕လွ်င္ သူ႕အေမကိုျပသည္။ သူလည္း ႐ြတ္သည္။ “ေဖေဖ့ကဗ်ာေတြ ဘာျဖစ္လို႕ပံုမႏွိပ္တာလဲ။ ပံုႏွိပ္တယ္ဆိုတာ လက္ႏွိပ္စက္ထဲ ထည့္႐ိုက္တာမဟုတ္လား” ေမးခြန္းေတြေမးသည္။ ကၽြန္ေတာ္ၿပံဳး၍သာေနလိုက္သည္။

            သူ႕ကိုစာေရးဖို႕ဟူ၍ ကၽြန္ေတာ္ေပးထားေသာ စာအုပ္ကေလးထဲမွာ သူေရးခ်င္တာေတြေရးသည္။ မလွမပ။ ဟိုတစ္စ ဒီတစ္စအေတြးမ်ား။အေမႏွင္အေဖအေပၚသူ႕ထင္ျမင္ခ်က္မ်ား၊ပတ္၀န္းက်င္ကသူ႕အေပၚ႐ိုက္ခတ္ခ်က္မ်ား။ သူေရးထားတာတစ္ခု။

            “ေဖေဖက ကဗ်ာဆရာ၊ ေမေမက ေဖေဖ့ကဗ်ာေတြဖတ္တယ္၊ ငါလည္း ေဖေဖ့ကဗ်ာေတြဖတ္တယ္၊ ဒီကေန႕ အိမ္မွာ မုန္႕ဟင္းခါးခ်က္စားတယ္၊ ေဖေဖက ငါ့ကို ကဗ်ာအေၾကာင္းေျပာျပတယ္၊ သိပ္ေပ်ာ္တာပဲ”

            “ေဖေဖက ကဗ်ာဆရာ”တဲ့။ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ “ကဗ်ာဆရာျဖစ္ လိုင္စင္” ကို သမီးကေပးလိုက္သည္။ ကၽြန္ေတာ္က တဟီတီကၽြန္းေပၚတြင္ ပန္းခ်ီကားမ်ားေရးဆြဲေနေသာ ျပင္သစ္ပန္းခ်ီဆရာ ေပါလ္ေဂၚဂင္ကို ဒန္တိုကေလးခဲရင္း ပီတိက်သူ၊ ေအာင္ျမင္ေနျခင္းဆိုသည္မွာ အလုပ္လုပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္သူ။ ႏွစ္အကုန္တြင္ ကဗ်ာဖိုင္တစ္ခု လက္ႏွိပ္စက္မူႏွင့္ ရျပန္သည္။ “မာယာ” ကဗ်ာ။ ပထမ ႏွိပ္ျခင္း။ အုပ္ေရ ၂။

(ေျခာက္)

            ကၽြန္ေတာ္သည္ထင္႐ွားၿပီးစာေရးဆရာမ်ားႏွင့္အတူတကြေနထိုင္တည္းခိုခဲ့ရသည့္။ ဦးတင္ေအာင္(ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္)ႏွင့္ ဦးျမသန္း (ျမသန္းတင့္)တို႕ႏွင့္အတူ ကာလတစ္ခုကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည္။

            ဦးတင္ေအာင္က ကၽြန္ေတာ့္ကို ဦးေ႒းၿမိဳင္ထံေခၚသြားသည္။ ထိုကာလ ဦးေ႒းၿမိဳင္သည္ ဟာမစ္တစ္တြင္ ေနသည္။ ကဗ်ာေခတ္ သစ္တစ္ခု၏ ေ႐ွ႕ေဆာင္တစ္ဦးအျဖစ္ ဦးေ႒းၿမိဳင္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုရျခင္းကို ၀မ္းေျမာက္သည္။ သို႕ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္သည္ “ဒဂုန္တာရာ” အား ကဗ်ာမ်ား ေပးမဖတ္ျဖစ္ခဲ့။ သူ႕အခ်ိန္ေတြကို အားနာေနသည္။ ဤသို႕ႏွင့္ပင္ ဦးေ႒းၿမိဳင္ထံ ေနာက္ထပ္တစ္ခါမွ မေရာက္ေတာ့။

            ပင္းယတိုက္တြင္ ထိုင္ရင္း ဦးတင္ေအာင္ စာေရးေလ့႐ွိသည္။ သူ႕ထံသို႕ ကၽြန္ေတာ္ေရာက္သည့္အခါ သူကကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာ ေတြ၊ အတိုအထြာေလးေတြကို ေတာင္းဖတ္သည္။ ေ၀ဖန္သည္။ ႐ႈ႕မ၀တိုက္တြင္ သြားၾကဖို႕ သူက ကၽြန္ေတာ့္ကို သံုးႀကိမ္ခန္႕ ခ်ိန္းသည္။ “ေမာင္ေဆြတင့္နဲ႕ ခင္ဗ်ားကို ေတြ႕ေပးမယ္”ဟု ေျပာသည္။ သို႕ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္တစ္ႀကိမ္မွ် မေရာက္ျဖစ္။ ကၽြန္ေတာ္ခင္မင္ေလးျမတ္ ေသာ ဦးတင္ေအာင္အား ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္အျဖစ္ အသံုးခ်ျခင္း ျဖစ္မွာစိုးရိမ္သည္။

            ခုတင္ခ်င္း ကပ္ရက္ေနခဲ့ဖူးေသာ ဦးျမသန္းကလည္း ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေတြကို ေတာင္းဖတ္သည္။ ကၽြန္ေတာ္ကလည္း လိုလိုခ်င္ ခ်င္ပင္ ေပးသည္။ “ၿပီးရင္ေတာ့ ေ၀ဖန္ဗ်ာ” ဟုလည္း ကၽြန္ေတာ္ ေျပာသည္။ ျမသန္းတင့္ကား ေက်ာ္ၾကားသူတစ္ဦး။ သို႕ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္ကား ျမသန္းတင့္ထက္ ဦးျမသန္းကိုပိုရင္းႏွီးသည္။ သူနဲ႕ ကၽြန္ေတာ္အၾကား တူညီတာ တစ္ခုပဲ႐ွိသည္။ သူသည္လည္း ကဗ်ာ ခ်စ္တတ္သည္။ ပင္လယ္ကမ္းေျခတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ၾကရင္း “ခရဇ္တီနာ႐ိုဇတီ” ၏ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ေဆြးေဆြးေျမ႕ေျမ႕ ႐ြတ္ျပဖူးသည္ ကို ကၽြန္ေတာ္ အမွတ္ရေနသည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ပဲ ကဗ်ာေတြကို ေပးဖတ္ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္ေသာ ဦးျမသန္းအား ျမသန္း တင့္အျဖစ္ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာကို မဂၢဇင္ စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚသို႕ ယူေဆာင္သြားဖို႕ ကၽြန္ေတာ္မေျပာခ်င္။ မတိုက္တြန္းခ်င္။ သူ႕ကို ေလွကား အျဖစ္ သံုးျခင္းျဖစ္မွာ ႐ြံ႕ေနသည္။

            ကၽြန္ေတာ္ ကဗ်ာေရးခဲ့တာ ဆယ္စုသံုးစုနီးပါး ႐ွိေလၿပီ။ ကဗ်ာေတြကို ကၽြန္ေတာ္ခ်စ္သည္။ သို႕ေသာ္ ယေန႕ အထိ ဘယ္မဂၢဇင္းမွာမွ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေတြ မပါဖူးေသး။ သို႕ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္၀မ္းမနည္းပါ။ မႏြမ္းလ်ပါ။ တစ္ေန႕ေန႕ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ကဗ်ာသည္  ထိုက္တန္ေသာ ေနရာတစ္ခုကို ရလာလိမ့္မည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္သည္။ ထိုေနရာသည္ “ကဗ်ာပြင့္သစ္” မ်ားႏွင့္ လန္းေ၀ေနလိမ့္မည္ ဟုလည္း ေတြးထင္သည္။

(ခုႏွစ္)

            အတန္းထဲတြင္ အက္ေဆးအတူ ေရးခဲ့ၾကေသာ သူငယ္ခ်င္းေတြ။

            “ကဗ်ာဆရာလုပ္မည္” ဟု ေျပာခဲ့ေသာ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ စာျပသည္။ ၾကက္ေမြးသည္။ ႏို႕ဆိတ္ေမြးသည္။ သေျပစိုက္သည္။ ၾကက္ဥပို႕သည္။ စက္ဘီးစီးသည္။ မည္သို႕ဆိုေစ ကၽြန္ေတာ္ကဗ်ာေတြ ေရးျဖစ္ပါသည္။ အခ်စ္ဦးက ကဗ်ာေလ။

            ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ ကဗ်ာဖိုင္တစ္ခု ထပ္မံတိုးလာသည္။

            ကဗ်ာပိုဒ္ကို လက္ႏွိပ္စက္မူ ႐ိုက္ၿပီးလ်င္ နာမည္ေပးရဦးမည္။

            “စင္ေအာက္ကလူသာမန္” လို႕ ေပးရရင္ေကာင္းမလား။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ညကမွ ေရးျဖစ္သြားသည့္ “အစားသီ၀ရီ”ကိုေတာ့ ဒီဖိုင္ရဲ႕နိဒါန္းမွာ ႐ွိေစမည္။

အစားသီ၀ရီ

ဆာလို႕ စားတယ္၊ စားတယ္၊ စားတယ္၊

စားမွဆာမယ္။

ဆာခ်င္ယင္စား၊ မစားတာၾကာ၊

မဆာေတာ့ဘူး၊ မူးရီေပ်ာ့ေခြ။

ေသသြားမွာေပါ့ ဘယ္ေတာ့မွ မဆာ။

အၿမဲဆာခ်င္

အၿမဲပင္စား

စား၊

ညစား၊ ေန႕စား

မနက္စား၊

ထမင္းမ်ားမ်ားကုန္ပေစ။

 (ျမင့္ဦးသစ္)

စံပယ္ျဖဴ၊ စက္တင္ဘာ၊ ၁၉၈၇